Η Συγκομιδή του Ελαιόκαρπου και η Παραγωγή Ελαιολάδου στη Μεσσηνία, Πριν από Πενήντα Χρόνια
Στη Μεσσηνία των περασμένων δεκαετιών, το μάζεμα της ελιάς και η παραγωγή του ελαιολάδου δεν ήταν απλώς αγροτική εργασία. Ήταν μια ιεροτελεστία, μια διαδικασία που συνδύαζε τον κόπο, τη συλλογικότητα και την αγάπη για τη γη. Πριν από πενήντα χρόνια, τα πάντα γίνονταν με τα χέρια, με υπομονή και σεβασμό προς τα δέντρα και τη φύση.
Η Συγκομιδή: Ένας Χορός Ανάμεσα στη Φύση και τον Άνθρωπο
Καθώς το φθινόπωρο έδινε τη θέση του στον χειμώνα, οι οικογένειες των αγροτών ξεκινούσαν τη συλλογή του ελαιόκαρπου. Το ξημέρωμα, οι άνδρες, οι γυναίκες και τα παιδιά, ντυμένοι με ζεστά ρούχα, μαζεύονταν στον ελαιώνα. Το χτύπημα των ραβδιών, ο ήχος από τις ελιές που έπεφταν στα υφαντά σακιά και τα γέλια των ανθρώπων συνέθεταν τη μουσική της συγκομιδής.
Ραβδισμός: Οι εργάτες χτυπούσαν απαλά τα κλαδιά με ξύλινα ραβδιά, με προσοχή να μη βλάψουν τα δέντρα. Η ελιά, σύμβολο ζωής, αντιμετωπιζόταν με ευλάβεια.
Χειρωνακτική Συλλογή: Οι ελιές που δεν έπεφταν εύκολα συλλέγονταν μία-μία με τα χέρια. Σκυμμένοι για ώρες, οι αγρότες συχνά σταματούσαν για να ξεκουραστούν και να μοιραστούν ένα πρόχειρο γεύμα – ψωμί, ελιές και λίγο κρασί.
Μεταφορά: Μετά τη συγκομιδή, τα γεμάτα σακιά φορτώνονταν σε γαϊδουράκια ή κάρα και οδηγούνταν στο χωριό.
Η συλλογική αυτή προσπάθεια δεν ήταν μόνο μια αγροτική εργασία αλλά και μια ευκαιρία για σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των οικογενειών. Τα τραγούδια και οι ιστορίες γύρω από τη φωτιά το βράδυ ολοκλήρωναν την ημέρα.
Η Παραγωγή Ελαιολάδου: Από τον Καρπό στο Υγρό Χρυσάφι
Μόλις οι ελιές έφταναν στο χωριό, η διαδικασία της παραγωγής του ελαιολάδου ξεκινούσε. Αυτή ήταν εξίσου επίπονη και μαγευτική.
Το Πέτρινο Ελαιοτριβείο: Οι ελιές μεταφέρονταν σε παραδοσιακά ελαιοτριβεία. Εκεί, το θέαμα ήταν επιβλητικό. Οι μεγάλες πέτρινες μυλόπετρες, γυρνώντας αργά, συνέθλιβαν τους καρπούς, μετατρέποντάς τους σε μια πηχτή πάστα. Η κίνηση της πέτρας γινόταν με τη βοήθεια ζώων, συνήθως μουλαριών.
Συμπίεση: Η πάστα τοποθετούνταν σε υφαντά τσουβάλια (τα λεγόμενα “τσαντίλες”) και τοποθετούνταν κάτω από πρέσες. Με τη δύναμη της πίεσης, έσταζε το πρώτο λάδι, ανακατεμένο με νερό. Αυτή η πρώτη σταγόνα ήταν μια στιγμή χαράς και ανακούφισης για τους παραγωγούς.
Διαχωρισμός: Το μίγμα λαδιού και νερού μαζευόταν σε μεγάλα δοχεία. Με φυσικό διαχωρισμό, το ελαιόλαδο, ελαφρύτερο από το νερό, ανέβαινε στην επιφάνεια. Το καθάρισμα και η αποθήκευση γίνονταν με μεγάλη προσοχή, ώστε να διατηρηθεί η ποιότητά του.
Μια Ζωή Γεμάτη Άρωμα και Γεύση Ελιάς
Η διαδικασία αυτή, αν και κουραστική, είχε μια μοναδική ομορφιά. Οι άνθρωποι ένιωθαν δεμένοι με τη φύση και ο ένας με τον άλλον. Το ελαιόλαδο που έβγαινε δεν ήταν μόνο προϊόν, αλλά και πηγή ζωής. Ήταν το βασικό στοιχείο της διατροφής, το γιατρικό για τις πληγές, το φως στα λυχνάρια.
Πριν από πενήντα χρόνια, η συγκομιδή και η παραγωγή του ελαιολάδου ήταν μια διαδικασία που απαιτούσε κόπο, αλλά προσέφερε και τη χαρά της δημιουργίας. Ήταν μια τέχνη που περνούσε από γενιά σε γενιά, γεμάτη ιστορίες και μυστικά που χάραξαν την ταυτότητα της Μεσσηνίας.
