Αναταραχή προκαλεί στη βιομηχανία των καπνικών προϊόντων και των υποκατάστατων αυτών, η συζήτηση που γίνεται αυτή την περίοδο στις Βρυξέλλες για πιθανή απαγόρευση του καπνίσματος αλλά και του ατμίσματος σε εξωτερικούς χώρους.
Σύμφωνα με πληροφορίες του euronews, το προσχέδιο της πρότασης του Ευρωπαϊκής Επιτροπής, προβλέπει ότι το κάπνισμα και το άτμισμα θα απαγορευτούν έξω από:
– παιδικές χαρές
– στάσεις λεοφωρείων και τρένων
– αεροδρόμια
– εργασιακούς χώρους
– μπαρ, εστιατόρια, καφέ
-ταράτσες και μπαλκόνια
Όπως εξήγησε στο euronews, o αντιπρόεδρος της Επιτροπής Υγείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Πιέτρο Φότσι, που βρέθηκε στην Αθήνα για το Παγκόσμιο φόρουμ για τον Καπνό και τη Νικοτίνη (Global Tobacco and Nicotine Forum, GTNF 2024) στόχος της Επιτροπής είναι να περιοριστεί όσο γίνεται περισσότερο η βλάβη στην υγεία των Ευρωπαίων πολιτών.
«Θα αναθεωρήσουμε την Οδηγία για τον Καπνό και πρέπει να δούμε ποια θα είναι η θέση της Ε. Ε.πιτροπής» μας είπε. «Αν θέλουν να εισάγουν στη συζήτηση ή όχι τις εναλλακτικές στο παραδοσιακό κάπνισμα . Η αίσθησή μου είναι ότι θα εισαχθούν, αλλά μετά θα ανοίξουμε τη συζήτηση στην Επιτροπή του ευρωκοινοβουλίου και στη συνέχεια με ψηφοφορία στην ολομέλεια. Θα δούμε τι είδους κείμενο θα βγει. »
Υπάρχει λοιπόν πιθανότητα το άτμισμα θα απαγορευτεί σε εξωτερικούς χώρους στο εγγύς μέλλον, τα επόμενα χρόνια;
«Η μεγάλη συζήτηση είναι ότι πρέπει να ακολουθήσουμε αυτό που έθεσε το σχέδιο Μπέικερ, στην οποία ήμουν ο εισηγητής, που είναι η ευρωπαϊκή στρατηγική κατά του καρκίνου. Και ο στόχος της ήταν η μείωση της ζημιάς. Έτσι, αν υπάρχουν επαρκή στοιχεία ότι το άτμισμα μειώνει την βλάβη στον Ευρωπαίο πολίτη, θα εισαχθεί στην οδηγία αλλά θα αντιμετωπιστεί θετικά σε σχέση με το παραδοσιακό κάπνισμα.»
Ωστόσο, η πρόταση της Επιτροπής προκαλεί σφοδρές αντιδράσεις από τη βιομηχανία των υποκατάστατων νικοτίνης που καταγγέλλει ότι δεν πρέπει να εξισώνεται το κάπνισμα με το άτμισμα. Ο Πάνος Παναγιωτόπουλος, πρόεδρος Συνδέσμου Ελληνικών Επιχειρήσεων Προϊόντων Ατμίσματος, λέει ότι υπάρχουν αρκετές μελέτες που δείχνουν ότι το υποστηρίζουν.
«Aυτή τη στιγμή είναι στη φάση διαβουλεύσεων τα κράτη μέλη το Συμβούλιο πάνω σε αυτό το σχέδιο για να εξετάσουν κάποιες διορθώσεις, να αφαιρέσουν κάποια πράγματα που είναι εξαιρετικά παράλογα» μας είπε. «Για παράδειγμα, όταν λες θα απαγορεύσω στους εξωτερικούς χώρους, που βρίσκονται έξω από καφετέριες, από εστιατόρια, από μπαρ. Όπως αντιλαμβάνεστε, αυτό δεν έχει εντελώς καμία λογική ακόμα και για τα καπνικά προϊόντα. Η δική μας η θέση είναι μια πάγια θέση. Δεν είναι δυνατόν λοιπόν εν έτει 2024 να εξομοιώνεται το άτμισμα με το κάπνισμα. Μιλάμε για δύο εντελώς διαφορετικά πράγματα. Στο άτμισμα, το οποίο δεν υπάρχει δευτερογενές – το λεγόμενο παθητικό- κάπνισμα. Δεν υπάρχει παθητικό άτμισμα, δεν παθαίνει κάποιος κάτι. Αυτό είναι βεβαιωμένο από έρευνες που έχουν γίνει τα τελευταία 10 χρόνια.»
Άτμισμα: Η μεγάλη επιστημονική διαμάχη
Η συζήτηση στις Βρυξέλλες αποτελεί μία ακόμα αντιπαράθεση για το αν και πώς μπορούν να περιοριστούν οι βλάβες που προκαλεί ο εθισμός στη νικοτίνη, με την χρήση υποκατάστατων όπως το ηλεκτρονικό ή το θερμαινόμενο τσιγάρο.
Τα αποτελέσματα των επιστημονικών ερευνών είναι αντιφατικά και οι απόψεις των ειδικών διίστανται.
Τα υποκατάστατα υποστηρίζονται από μέρος της επιστημονικής κοινότητας ως ένας αποτελεσματικός τρόπος για να κόψουν οι καπνιστές το τσιγάρο.
Ο Κλιβ Μπέιτς, που επί χρόνια βρισκόταν στο τιμόνι μίας βρετανικής ΜΚΟ για τη διακοπή του καπνίσματος, είναι μεταξύ αυτών:
«Είναι πέραν πάσης αμφιβολίας ότι το άτμισμα είναι πολύ λιγότερο επιβλαβές από το κάπνισμα. Ξέρουμε ότι αυτό που προκαλεί τη βλάβη στο τσιγάρο είναι τα χιλιάδες προϊόντα της καύσης, πολλά από τα οποία είναι καρκινογόνα ή καρδιοτοξικά. Αυτά είναι που προκαλούν τις ασθένειες. Όταν αφαιρείτε την καύση θερμαίνοντας ένα υγρό που περιέχει νικοτίνη και αρώματα, ξεφορτώνεστε σχεδόν όλες τις χημικές ουσίες που προκαλούν βλάβη στο σώμα. Και μπορείτε να το δείτε αυτό όταν μετράτε αυτές τις χημικές ουσίες στο αίμα, στο σάλιο και στα ούρα των ανθρώπων. Εκεί βλέπουμε πολύ, πολύ χαμηλότερα επίπεδα τοξικών ουσιών στο σώμα. Και αυτή είναι η βάση για να πιστέψουμε ότι αυτά τα προϊόντα είναι πολύ λιγότερο επιβλαβή επειδή προκαλούν μικρότερη ζημιά.
Οι κανονισμοί για αυτά θα πρέπει να είναι διαφορετικοί από τα τσιγάρα. Και ο λόγος είναι ότι υπάρχει μεγάλο όφελος σε κάποιον που συνεχίζει να χρησιμοποιεί νικοτίνη να φύγει από τα υψηλού κινδύνου προϊόντα καπνίσματος και να πάει στα προϊόντα ατμίσματος χαμηλού κινδύνου. Αν μπορείτε να το πετύχετε αυτό, μπορείτε να πετύχετε ίσως 90%-95% μείωση του κινδύνου. Αν το πετύχετε αυτό, αντιμετωπίζετε το μεγαλύτερο μέρος του προβλήματος του καπνίσματος, αλλά χωρίς να ζητάτε από τον χρήστη να εγκαταλείψει εντελώς τη νικοτίνη. Και πρέπει να θυμόμαστε ότι στους ανθρώπους αρέσει να χρησιμοποιούν νικοτίνη.»
Τι γίνεται με την απαγόρευση της νικοτίνης για πάντα, για να προστατεύσουμε όλους;
«Νομίζω ότι το πρόβλημα που έχουμε δει με κάθε είδους απαγόρευση είναι ότι βασικά προκαλεί τρεις γενικές απαντήσεις. Η πρώτη είναι ότι οι άνθρωποι θα αλλάξουν συμπεριφορά. Οπότε, ξέρετε, ίσως αν απαγορευτεί το άτμισμα, θα αρχίσουν να καπνίζουν. Αν απαγορευτεί το κάπνισμα, ίσως να ξεκινήσουν κάνναβη.
Ξέρετε, δεν πρέπει να υποθέτουμε ότι αν απαγορεύσουμε κάτι, οι άνθρωποι δε θα αντιδράσουν. Δεύτερον, ξέρουμε ότι ξεκινάει το παράνομο εμπόριο και το ξέρουμε αυτό από την απαγόρευση του αλκοόλ και την απαγόρευση των ναρκωτικών. Υπάρχουν τεράστια εγκληματικά δίκτυα που προμηθεύουν προϊόντα που ο κόσμος θέλει.
Αν οι άνθρωποι θέλουν νικοτίνη, που όντως θέλουν γιατί τους κάνει να αισθάνονται καλύτερα και να λειτουργούν καλύτερα, τότε θα έχετε παράνομο εμπόριο. Και μετά, τρίτον, θα υπάρχουν λύσεις παράκαμψης του νόμου. Οι καταναλωτές δεν είναι παθητικοί.
Θα αναμείξουν τα δικά τους προϊόντα, θα φτιάξουν τις δικές τους γεύσεις. Θα αγοράζουν συστατικά από μέρη όπου δεν είναι απαγορευμένα και θα φτιάξουν τα δικά τους προϊόντα. Οπότε δεν θέλετε κανένα από αυτά τα πράγματα να συμβεί. Το κλειδί είναι να ικανοποιήσετε τη ζήτηση για τα προϊόντα νικοτίνης με τρόπο που να είναι λογικά ασφαλής και μέσω μιας αλυσίδας νόμιμης προσφοράς όχι οδηγώντας τα πάντα στο παράνομο εμπόριο.»
Θα πρέπει να προστατεύονται οι παθητικοί ατμιστές με τον ίδιο τρόπο που προστατεύονται οι παθητικοί καπνιστές;
«Δεν υπάρχει καμία βάση για να πιστεύουμε ότι τα αέρια ατμού είναι τόσο επιβλαβή όσο ο καπνός του τσιγάρου . »
Αλλά δεν είναι και ασφαλές.
«Εξαρτάται τι εννοούμε με τον όρο ασφαλές.»
Όχι επιβλαβές.
«Δεν υπάρχει καμία απόδειξη για οποιαδήποτε σημαντική βλάβη από από το αέριο ατμού και ιδιαίτερα αν είναι σε εξωτερικούς χώρους. Το επίπεδο έκθεσης είναι πράγματι πολύ χαμηλό. Η ιδέα απαγόρευσης χρήσης σε εξωτερικούς χώρους, πιστεύω ότι γίνεται μόνο ως ένας τρόπος να προσπαθήσουμε να πείσουμε ή να παρενοχλήσουμε τους χρήστες αυτών των προϊόντων για να τα παρατήσουν. Δεν γίνεται για να προστατευετεί κάποιος.»
«Η προσέγγιση για αυτά τα προϊόντα εξαρτάται από τον άνθρωπο με τον οποίο μιλάς» μας είπε ο Κωνσταντίνος Φαρσαλινός, καρδιολόγος- ειδικός ερευνητής δημόσιας υγείας που μετείχε GTNF 2024.
«Αν μιλάμε για έναν καπνιστή, προφανώς θα πρέπει να εξηγήσουμε τα δεδομένα μέχρι στιγμής : ότι αυτά τα προϊόντα είναι σημαντικά μειωμένης βλάβης και ότι αν δεν μπορεί ή δεν θέλει να το κόψει με τα υπόλοιπα ενδεδειγμένα φαρμακευτικά μέσα, είναι μια πάρα πολύ καλή επιλογή με σκοπό να κόψει πλήρως το κάπνισμα χρησιμοποιώντας αυτά τα υποκατάστατα.
Όταν μιλάμε με κάποιον ο οποίος δεν έχει καπνίσει ή δεν καπνίζει ή δεν έχει σκοπό να ξεκινήσει το κάπνισμα, είτε είναι ενήλικος η ανήλικος, η συζήτηση είναι πολύ διαφορετική.
Είναι δεδομένο ότι αυτά τα προϊόντα έχουν ένα υπολειπόμενο ρίσκο. Είναι πιθανό στο μέλλον να εμφανίσουν κάποιες βλάβες, όσο λιγότερες και αν είναι αυτές από το κάπνισμα.
Όταν μιλάς με κάποιον που δεν εκτίθεται στους κινδύνους του καπνίσματος, τότε η απάντηση είναι ξεκάθαρη. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να χρησιμοποιεί κανένα από αυτά τα προϊόντα, διότι δεν έχουν να του προσφέρουν τίποτα.
Αυτά τα προϊόντα υπάρχουν για να υποκαθιστούν το κάπνισμα και να μειώνουν τον κίνδυνο για βλάβες στους καπνιστές. Δεν υπάρχουν για να δημιουργήσουν μια καινούργια μόδα, ένα καινούργιο trend. Άρα δεν χρειάζεται κάποιος όποιος δεν έχει καπνίσει και δεν καπνίζει να ασχοληθεί με αυτά. »
Την ώρα που στις Βρυξέλλες γίνεται συζήτηση για την απαγόρευση καπνίσματος και ατμίσματος σε εξωτερικούς χώρους, στις Ηνωμένες Πολιτείες λαμβάνονται διαφορετικά μέτρα που καταγράφουν θετικά αποτελέσματα στη μείωση του καπνίσματος.
O Μπράιαν Κινγκ, διευθυντής του Κέντρου Προϊόντων Καπνού (CTP) της Υπηρεσίας Τροφίμων και Φαρμάκων ΗΠΑ, που μετείχε στο GTNF 2024 μας είπε:
«Η πρόοδος που έχουμε πετύχει στη μείωση του τσιγάρου τις προηγούμενες αρκετές δεκαετίες είναι ένα καλό παράδειγμα. Ξέρουμε τι λειτουργεί, απλά πρέπει να το εφαρμόσουμε. Υπάρχουν πολλαπλές στρατηγικές.
Η μία είναι οι πολιτικές. Ξέρουμε ότι υπάρχουν ορισμένες πολιτικές που είναι πολύ αποτελεσματικές στη μείωση της χρήσης καπνού από τους νέους. Το ένα είναι οι περιορισμοί πρόσβασης των νέων. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οριστικοποιήσαμε πρόσφατα έναν κανόνα που αυξάνει την ηλικία πώλησης στα 21 έτη. Αν είναι πιο δύσκολο για τους ανθρώπους να έχουν πρόσβαση στα προϊόντα, τότε αυτό βοηθάει στη μείωση του αριθμού αυτών που τα χρησιμοποιούν.
Υπάρχουν επίσης πράγματα που μπορούν να γίνουν όσον αφορά τα ίδια τα προϊόντα. Ξέρουμε ότι υπάρχουν ορισμένα χαρακτηριστικά των προϊόντων που είναι πραγματικά ελκυστικά για τα παιδιά.
Ένα παράδειγμα είναι, στα ηλεκτρονικά τσιγάρα, τα οποία ρυθμίζουμε ως προϊόντα καπνού στις Ηνωμένες Πολιτείες, γνωρίζουμε ότι υπάρχουν ορισμένες διαφημίσεις αυτών των προϊόντων που ελκύουν τα παιδιά.
Ξέρουμε ότι υπάρχουν συγκεκριμένες γεύσεις που είναι ιδιαίτερα ελκυστικές για τα παιδιά. Αν πάρετε μέτρα που βοηθούν την αντιμετώπιση αυτών των παραγόντων που επηρεάζουν τη χρήση από τους νέους, αυτό μπορεί τελικά να βοηθήσει στη μείωση της χρήσης αυτών των προϊόντων από τους νέους. Και μετά νομίζω ότι ο τελευταίος τομέας είναι η εκπαίδευση γύρω από τους κινδύνους αυτών των προϊόντων. Είναι κάτι που γνωρίζαμε για πολλές δεκαετίες, είναι πολύ αποτελεσματικό στη μείωση της χρήσης από τους νέους.
Όταν ενημερώνετε τα παιδιά για τους κινδύνους στην υγεία και το σημαντικότερο, όταν προσφέρετε μέσα για να τους βοηθήσετε να το κόψουν, αυτό μπορεί τελικά να είναι ένα πολύ σημαντικό εργαλείο στη φαρέτρα μας για να βεβαιωθούμε ότι μειώνουμε τη χρήση αυτών των προϊόντων από τους νέους.»
Περίπου το 18% των ανθρώπων ηλικίας άνω των 15 ετών στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι καπνιστές. Τα μεγαλύτερα ποσοστά καπνιστών καταγράφονται στην Ελλάδα και στη Βουλγαρία και τα μικρότερα στη Σουηδία.
